Wiesz, że AAC wpływa pozytywnie na różne obszary funkcjonowania dziecka i jednocześnie nadal nie masz przekonania o włączeniu tej interwencji w codzienne życie? W tym artykule przeczytasz, w jaki sposób AAC wpływa na wielopłaszczyznowy rozwój osób ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi i dowiesz się, dlaczego nie trzeba bać się AAC?
Jak przebiega rozwój językowy typowo rozwijającego się dziecka?
Jak mówią naukowcy typowo rozwijające się dzieci zaczynają budować podstawy rozwoju komunikacyjnego wraz z narodzinami i zwykle mówią swoje pierwsze słowa w wieku około pierwszego roku.
W ciągu pierwszych 3 lat życia dzieci są neurologicznie przygotowane do szybkiego i rozległego uczenia się. Dostęp do języka, do zasad komunikacji powinien być zatem dostępny dla każdego, niezależnie od wieku. Dlaczego?
Bo ma to ogromny wpływ na funkcjonowanie i rozwój różnych obszarów życia!
Bez dostępu do funkcjonalnej komunikacji dzieci z CCN pozostają coraz bardziej w tyle za swoimi rówieśnikami i mają ograniczone możliwości komunikacji, języka, nauki czytania i pisania oraz socjalizacji. Im wcześniejsza interwencja tym wyższa staje się jakość życia danej osoby i zmniejszenie “kosztów” późniejszej interwencji.
Wprowadzenie AAC pomaga w tym, aby nie tracić cennych lat na naukę. Dzięki dostęp do słów, liter, zwrotów “od małego” dziecko ma szansę na lepsze funkcjonowanie. To dawanie szansy, a nie zabieranie jej dziecku.
Co mówią o interwencji AAC badania?
Oczywiście nie są to wiadomości wyjęte z mojej głowy. Czytam artykuły i kieruję się tym, co mówiłą obserwacje i przeprowadzone badania. Jeśli mam czemuś uwierzyć, to “chcę mieć na to papier” 😛
Dowody skuteczności wczesnej interwencji dla dzieci z CCN, które wymagają budowania AAC zawarte są w różnych artykułach. Między innymi w dokonanym przez Bramson i Demchak przeglądzie systematycznym stosowania AAC u niemowląt i małych dzieci. W 12 badaniach autorzy zaobserwowali poprawę komunikacji wystąpiła u 97% dzieci. Próba liczyła 190 uczestników. (za: za: Kathryn Drager, , Janice Light and David McNaughton, 2010)
Kiedy maluszek z różnymi trudnościami rozwojowymi trafia do specjalisty, niejednokrotnie podkreślana jest czas- “im wcześniej zaczniemy, tym lepiej”, gdy potrzebne są dodatkowe dostosowania: okulary, wózek, aparaty słuchowe- dajemy je dziecku bez zastanowienia. Gdy należy rozważyć wsparcie mowy w postaci książki z symbolami czy komunikatora wysokiej technologii- mamy większy opór. Dlaczego?
Z pewnością po części to wynik (mających się świetnie) błędnych przekonań o AAC, o których pisałam tutaj: AAC A MOWA WERBALNA
Jednak koniec końców warto podążać za nauką i tym, co jest zbadane, a także przetestowane.
Korzyści wynikające w wprowadzenia interwencji AAC
Interwencja AAC maksymalizuje możliwości poprawy rozwoju dzieci z CCN. Minimalizuje natomiast tzw. potencjalne dalsze opóźnienia oraz zapewnia wsparcie i pomoc rodzinie. Dodatkowo im wcześniej rozpocznie się interwencja, tym lepszy może być jej wynik, co na dalszym etapie skutkuje podwyższoną jakością życia użytkowników AAC. Już w jednej ze swoich początkowych prac miałam kontakt z uczennicą, która o wiele za późno miała wprowadzoną komunikację, co doprowadziło do wtórnej niepełnosprawności intelektualnej. W związku z bogatym słownikiem biernym i żadnymi możliwościami dla wyrażenia siebie frustracja dziewczynki narastała, a ostatecznie stawała się coraz bardziej wycofana, pozostawała “z tyłu” grupy rówieśniczej. Dużo starała się “nadrabiać” zachowaniem, wypracowała całkiem sprawny system komunikacji oparty o swoje ciało, ale to nie wydobywało z niej całego potencjału. W mojej pamięci zachowuję Jej pierwsze spotkanie z komunikatorem i możliwość wypowiedzenia zdania.
Efekty wprowadzenia strategii AAC w różnych obszarach funkcjonowania
| Obszar rozwoju | Efekty interwencji AAC |
| Umiejętności funkcjonalnej komunikacji | Wzrost interakcji w wyrażaniu potrzeb i pragnień, np. proszenie, odrzucanie, dokonywanie wyborów. Wzrost interakcji związanych z bliskością społeczną i wymianę informacji (np. zabawy, rutyny społeczne) |
| Zmiana zachowania | Zmniejszenie ilości niepożądanych zachowań poprzez wprowadzenie wsparcia wizualnego w postaci planów, harmonogramów. Dawanie możliwości planowania i przewidywania- wzrost poczucia bezpieczeństwa |
| Rozwój językowy | Pragmatyczne i funkcjonalne używanie języka. Rozwój umiejętności budowania zdań (czasy, morfologia, składnia) Wspomagana Stymulacja Języka ma pozytywny wpływ na produkcję komunikatów wielomodalnych. ALS pokazuje jak można wykorzystać język. Wsparcie rozumienia. nabywanie znaczeń- słów, zdań, przyswajanie słownictwa |
| Mowa werbalna | Większość przeanalizowanych przypadków wykazała korzyści po interwencjach AAC u osób z zaburzeniami rozwojowymi i ASD |
Opracowanie własne za: za: Light, McNaugton, Drager, 2010)
W swoich badaniach autorzy dużą uwagę przywiązywali do funkcjonalnej komunikacji. Te umiejętności pozwalają na aktywny udział w codzienności, w danym środowisku.
O funkcjonalnej komunikacji przeczytasz tutaj
O CO CHODZI Z FUNKCJONALNYM POROZUMIEWANIEM SIĘ?
Lepsza komunikacja funkcjonalna daje szansę większej samodzielności w wielu czynnościach codziennego życia. Zawsze powtarzam rodzicom (i sobie 😛 ), że kolory, kształty itd. to bardzo ważna sprawa, ale bywa, że jest taki etap rozwoju, kiedy przeniesienie uwagi na umiejętność powiedzenia: “coś mnie boli”, “jest mi niewygodnie”, “Nie chcę tego”, “chcę jeść”, “chcę do toalety” jest po prostu priorytetowa. Dzięki wprowadzeniu AAC budujemy samodzielność i niezależność.
AAC jako wsparcie zachowania
Bardzo często zachowania są formą komunikatu. Na początku na tym polega zadanie, aby zastanowić się, co osoba chce mi przekazać, kiedy odwraca głowę, kiedy uderza ręką o stół albo kiedy przychodzi do mnie i próbuje się przytulić. Naszym zadaniem jest zbudowanie za pomocą AAC odpowiedniego społecznie zachowania, np. wskazanie symbolu, oderwanie go, wskazanie gestu, uruchomienie przycisku z odpowiednim komunikatem.
Poprzez budowanie odpowiednich kanałów komunikacji funkcjonalnej w celu wyrażenia potrzeb i pragnień lub ustanowienia uwagi społecznej, interwencje AAC mogą również zmniejszyć trudne zachowania.
Uwaga! To nie zadzieje się raz i po pierwszym razie! Wiele, wiele powtórzeń jest potrzebnych. Jak również wnikliwa analiza i obserwacja. Posiadanie symbolu czy książki do komunikacji nie rozwiąże problemu.
AAC jako wsparcie rozwoju językowego
Aby skutecznie się komunikować i realizować cele, małe dzieci muszą rozwijać umiejętności językowe (np. posiadać słownictwo umożliwiającym wyrażanie różnych potrzeb, myśli, etc. i używać tego słownictwa na różne sposoby i w ramach interakcji). Badania pokazują, że interwencje AAC mogą mieć pozytywny wpływ na wszystkie aspekty umiejętności językowych młodzieży dzieci z CCN. Te pozytywne skutki obejmują ułatwienie rozwoju pragmatyki, czyli społecznych zastosowań komunikacji, w tym używania języka do różnych celów i zgodnie z zasadami i konwencjami dotyczącymi choćby włączania się w rozmowę i utrzymywanie jej.
Interwencje AAC mogą również ułatwić rozwój semantyki (znaczenia słów i zdań) oraz składni/morfologii (kolejność i łączenie wyrazów w zdania oraz konstrukcja form wyrazów, takich jak liczba mnoga lub czasy).
Light i Drager wykazały, że interwencje AAC pozytywnie wpłynęły na rozwój językowy małych dzieci z CCN we wczesnych stadiach rozwoju języka. Każde z badanych dzieci z różnymi niepełnosprawnościami rozwojowymi wykazało znaczny wzrost uczestniczenia w naprzemiennej komunikacji, w wyrażaniu funkcji komunikacyjnych- potrzeby pragnienia, wzbogacanie słownictwa, wzrost długości wypowiedzi. I to jest dla mnie niesamowite.
Sama doświadczam, ja w wyniku włączania strategii AAC uczniom stają się coraz bardziej niezależni, nie jest im już wszystko jedno, co będa robić i z kim albo, o czym chcą rozmawiać. Obserwuję wzrost zasobu słownictwa i stałą potrzebę uzupełniania słownika ucznia. Wraz z pojawieniem się pomocy komunikacyjnej zwiększa się ilość interakcji, bo więcej osób może zrozumieć ucznia. A nie jedynie wąskie grono najbliższych…
Mam nadzieję, że widzisz jak ogromnym wsparciem jest AAC. Zachęcam Cię do przeglądnięcia innych wpisów. Dodatkowo zaglądnij na moją platformę. Jeśli chcesz zgłębić temat komunikacji wspomagającej, jej wprowadzania w codzienne życie, poznawać aspekt zarówno teoretyczny, jak i praktyczny czeka tam na Ciebie nagranie webinaru Dlaczego nie trzeba bać się AAC? Mam nadzieję, że będzie dla Ciebie odpowiedzią na to pytanie 🙂
Dużo MOCy!
Bibliografia:
- Burkhart L., Porter G., The Roads to Autonomous Communication Using Aided Language and ISAAC Pre-Conference 2012- dostęp online październik 2023
- Cress C.J., Marvin C.A., Common questions about AAC services in early intervention. Augmentative and Alternative Communication 2003, 19(4), 254–272.
- Drager , K. , Light , J. , McNaughton , D . (2010) . Effects of AAC interventions on communication and language for young children with complex communication needs. Journal of Pediatric Rehabilitation, Medicine 3, 303 – 310.
- Grycman M., Jerzyk M., Bucyk M., Model aktywny. Komunikacja wspomagająca i alternatywna. Stowarzyszenie Rehabilitacyjne Centrum Rozwoju Porozumiewania, Kwidzyn, 2020
- Millar D.C. Light J.C., Schlosser R.W., The impact of augmentative and alternative communication intervention on the speech production of individuals with developmental disabilities: A research review. Journal of Speech, Language and Hearing Research 2006, 49(2), 248–264.
- K. Drager i J. Light Early intervention for young children with autism, cerebral palsy, Down syndrome, and other disabilities
Views: 536