Komunikacja wspomagająca i alternatywna to jedna z pierwszych interwencji jaka powinna być wprowadzana dzieciom ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi. Tak mówią badania, a osoby pracujące z dziećmi potwierdzają zasadność tych słów. Co zrobić, aby nie wykluczać małych pacjentów z wczesnego wprowadzania AAC?
Dlaczego interwencja AAC nie bywa podejmowania?
Zagadnienia z zakresu komunikacji wspomagającej i alternatywnej są coraz bardziej znane i rozszerzane w Polsce. Z rozmów z rodzicami i terapeutami wiem, że nie jest to jednak tak powszechne jak mogłoby się wydawać.
Brak narzędzia czy pomocy komunikacyjnej u 5-, 6-, czy nawet 8-latków borykających się z trudnościami w zakresie rozwoju mowy werbalnej może być spowodowany wieloma czynnikami. Najczęściej mamy do czynienia z błędnymi przekonaniami na temat AAC. Tkwienie w mitach związanych z AAC. Możesz o tym poczytać między innymi w tym wpisie
W moim odczuciu jedyną drogą do tego, aby dać maluchom szansę na naukę komunikacji jest świadomość tego, co jest błędnym przekonaniem i odpowiadanie prawdą na to, co (niestety) nadal można usłyszeć na temat AAC. Uważam tak, dlatego, że AAC jest oparte na dowodach, przeczytałam różne historie rodzin wprowadzających AAC dzieciom i niemal każdego dnia widzę, jak zmienia się życie moich podopiecznych.
Co robić, aby dać szansę na komunikację wspomagającą?
Poznaj kilka wskazówek, jakie warto podejmować, aby pokonywać mity i wyrównywać szanse komunikacyjne małych pacjentów.
- Nie czekaj! Działaj!
“Zaczekam, i zobaczę czy się rozgada…” To jedna ze “strategii” na start terapii. Dajmy czas, poobserwujmy. Ale w zasadzie to na co mamy czekać? Czy czekamy z mówieniem do niemowlęcia aż samo zacznie mówić? No nie, bo wierzymy, że kiedy pokażemy mu jak może się komunikować ze światem- zacznie to robić. Zatem zamiast wprowadzenia AAC jako strategii wspierającej nie tylko nadawanie mowy, ale także jej nabywanie, prezentowana jest postawa czekania prowadząca do stałego opóźnienia rozwoju komunikacji.
2. AAC niczego nie zabiera Twojemu dziecku.
Zakładanie, że AAC rezygnuje z pewnych aspektów komunikacji werbalnej jest błędne. Zamiast dostrzegania AAC jako uzupełniania i wzmacniania wszelkich form komunikacji mamy odwrotną postawę. Podczas modelowania AAC, wraz ze wskazywaniem symboli partner komunikacyjny mówi albo też słowo, czy wypowiedź jest odczytywana przez syntezę mowy. W żadnym wypadku nie rezygnujemy- że tak to nazwę- z tradycyjnych zajęć logopedycznych czy pracy nad wywoływaniem głosek, mowy. Jeśli takich usprawnień pacjent wymaga-działamy! Nie rezygnujemy też np. z zajęć SI bo wprowadzamy AAC- tutaj nic ze sobą się nie wyklucza. Mało tego! Komunikacja wspomagająca daje szansę np. na dokonanie wyboru choćby tego, czym dziecko chce się pobawić czy poproszenia “jeszcze” o bujanie lub o “picie”.
3. Twoje dziecko nie musi nic umieć.
Zaskakuje Cię to stwierdzenie? Jeśli zdarzyło Ci się słyszeć, że “aby wprowadzić AAC pacjent powinien siedzieć, utrzymywać kontakt wzrokowy, mieć bogaty słownik, uruchamiać włącznik, umieć wskazywać, itd…” to postaraj się o tym po prostu zapomnieć. Jak wykazują badania, rozwój myślenia symbolicznego czy umiejętnego korzystania z pomocy rozwija się wraz z dzieckiem- stopniowo. Każdy z nas przychodzi na ten świat bez konkretnej wiedzy, jak należy posługiwać się językiem (oczywiście językoznawcy, psycholingwiści i inni zastanawiają się nadal, jak to jest z tą mową). Na drodze obserwacji, modelowania, naśladowania uczymy się posługiwać mową werbalną i komunikować z otoczeniem. Nie ma zatem żadnych wstępnych warunków czy wymagań, aby korzystać z AAC, bo wprowadzając AAC uczymy dziecko konceptów, funkcjonalnego używania słów i zwrotów- stopniowo.
JAK OCENIĆ GOTOWOŚĆ OSOBY NIEMÓWIĄCEJ DO AAC? JEDNA WSKAZÓWKA-wpis
4. Zadbaj o bogactwo strategii, słownictwa, doświadczeń
Wydaje mi się (a raczej słyszałam wielokrotnie), że kiedy dziecko nie korzysta z AAC, często pada stwierdzenie:“to nie jest dla niej/ dla niego”. Jednocześnie można zaobserwować, że użytkownik AAC ma dostęp do ograniczonej ilości strategii, nieodpowiednio dobranego słownictwa, za małej ilości słów, nie wie, jak korzystać z pomocy, bo nikt nie modeluje podczas rozmowy. Nikt z nas dostając trąbkę do ręki nie staje się trębaczem (podaję ów przykład, bo kiedyś uczyłam się grać na trąbce :P. Tak, samo posiadanie trąbki nie sprawiło, że umiałam grać ). Podobnie jest z naszymi uczniami. Zapewnienie dziecku najlepiej przygotowanej książki czy komunikatora wysokiej technologii nie sprawi, że dziecko będzie wiedziało, jak korzystać z pomocy, gdzie są “schowane” odpowiednie symbole, jak użyć tego funkcjonalnie. Należy wspierać użytkownika, aby jak najczęściej mógł odnosić sukces komunikacyjny, miał szansę na komunikowanie, należy zadbać o rozbudowany słownik i dać do niego dostęp.
5. Czyń AAC dostępnym zawsze i wszędzie
Wiem, że bywa tak, że komunikacja wspomagająca jest traktowana trochę jak osobny przedmiot do nauczenia. 45 minut zajęć z komunikacji z panią Elą, a później tablet czy książka wędrują do plecaka czy na półkę w szatni i sprawa załatwiona. Niestety takie oddzielanie interwencji AAC od innych działań terapeutycznych czy życiowych sprawia, że zamiast dostrzeżenia, że komunikacja jest ważna w każdym aspekcie życia, czynimy ją w pewnym sensie ograniczoną- do danej przestrzeni, wybranej osoby, aktywności czy tematów. A nam chodzi o to, aby do rozmowy i do wszelkich działań podejmowanych przez dziecko włączać wszystkich terapeutów, osoby z najbliższego otoczenia, rówieśników, itd. Wszędzie może zajść potrzeba komunikacji, wszędzie trzeba umieć się komunikować, wyrazić swoje emocje, poprosić o wodę, powiedzieć, że boli, itd. Wszędzie i najlepiej zawsze.
Myślę, że w Twojej głowie szumią jeszcze inne pytania. Czy AAC z pewnością nie hamuje rozwoju mowy? Czy moje dziecko nie jest za małe na wysoką technologię? Czy się nie rozleniwi?
Na niektóre z tych pytań, znajdziesz odpowiedź, w poniżej podlinkowanych wpisach.
AAC i wsparcie mowy werbalnej:
Dzięki AAC wspieram mowę!- wpis
KURA CZY JAJKO? MOWA CZY KOMUNIKACJA?
Pamiętaj jednak, że bez uczestnictwa, zaangażowania, bez udziału partnerów komunikacyjnych w rozmowie ta rozmowa nie zaistnieje, bo nie ma żadnych powodów do komunikacji. Aby komunikacja się zadziała, aby budować coraz bardziej funkcjonalne jej używanie musi być motywacja, coś znaczącego dla użytkownika. Jeśli uczeń czy też partnerzy nie inicjują kontaktu to należy się temu przyjrzeć, a nie zakładać, że “to dziecko nie jest zmotywowane”.
AAC to ciągłe poszukiwanie, sprawdzanie, pytanie.
A jeśli chcesz dowiedzieć się jeszcze więcej o AAC i o tym, dlaczego nie należy się bać tej interwencji zapraszam na BEZPŁATNY WEBINAR! Wspólnie zakończymy miesiąc poświęcony szerzeniu świadomości na temat AAC!
Pod tym linkiem możesz się zapisać:
https://mockomunikacji.com/zapisz-sie-na-bezplatny-webinar-juz-dzis/
Zapraszam i mam nadzieję, że do zobaczenia!
Napisz w komentarzu, co dla Ciebie bywa trudne we wprowadzaniu AAC 🙂
Dużo MOCy!
Ela
Bibliografia:
Wpis powstał głównie w oparciu o artykuł: Cress C.J., Marvin C.A., Common questions about AAC services in early intervention. Augmentative and Alternative Communication 2003, 19(4), 254–272m oraz poniższe publikacje:
- S. Berkowitz, Make it connection,
- Drager , K. , Light , J. , McNaughton , D . (2010) . Effects of AAC interventions on communication and language for young children with complex communication needs. Journal of Pediatric Rehabilitation, Medicine 3, 303 – 310.
- Millar D.C., Light J.C., Schlosser R.W., The impact of augmentative and alternative communication intervention on the speech production of individuals with developmental disabilities: A research review. Journal of Speech, Language and Hearing Research 2006, 49(2), 248–264.
- K. Drager i J. Light Early intervention for young children with autism, cerebral palsy, Down syndrome, and other disabilities
- Kłoda-Leszczyńska M., Czy AAC to „ostatnia deska ratunku”? O mitach i faktach związanych z wpływem komunikacji, Terapia specjalna, 2020.
- Michalik M., Przebinda E., Budowanie kompetencji lingwistycznej u osób niemówiących z wykorzystaniem strategii komunikacji alternatywnej [w:] Metody terapii logopedycznej, Wydawnictwo UMCS, Lublin, 2018, s.143-181
- Romski M.A., Sevcik R.A., Augmentative communication and early intervention myths and realities. Infants & Young Children 2005, 18(3), 174–185.
Views: 1123