Moc Komunikacji

Dziś wpis dla osób, które być może po raz pierwszy spotykają się z hasłem “komunikacja alternatywna i wspomagająca” oraz dla wszystkich, którzy potrzebują uporządkować lub odświeżyć swoją wiedzę. Wyjaśnię czym jest, jak się dzieli i dla kogo przeznaczone jest AAC. Pomimo długości wpisu- zachęcam!

Komunikacja alternatywna i wspomagająca, z ang. Augmentative and Alternative Communication ( w skrócie AAC, a broń Boże ACC!) Co kryje się pod tym specjalistycznym hasłem?

Wszelkie sposoby umożliwiające osobom ze złożonymi trudnościami komunikacyjnymi przekazywanie i  odbieranie komunikatów. To wszystko to, co uzupełnia lub zastępuje mowę naturalną, w celu maksymalnego rozwoju umiejętności komunikacyjnych i umożliwienia osobom niemówiącym skutecznego porozumiewania się i funkcjonowania społecznego codziennie. AAC łączy w sobie wszelkie działania profilaktyczne, diagnostyczne i terapeutyczne, które mają na celu usuwanie zaburzeń komunikacyjnych i przywracanie umiejętności skutecznego porozumiewania się,  bez względu na to jak złożone są objawy, przyczyny i skutki występujących problemów, ograniczeń, zaburzeń.  Głównym celem jest komunikacja W OGÓLE. 

Wiedza na temat AAC nieustannie jest porządkowana i systematyzowana, dlatego nie mogę pominąć podziałów, jakie są powszechnie stosowane. Na początek wyjaśnię różnicę pomiędzy alternatywną i wspomagającą komunikacją. Otóż  mówiąc najprościej:

komunikacja wspomagająca określa sposób, w jaki ludzie przekazują informacje, kiedy nie mogą mówić na tyle wyraźnie, aby otoczenie zrozumiało ich komunikat. Podczas gdy komunikacja alternatywna jest metodą porozumiewania się zamiast mowy. Warto zaznaczyć, że komunikacja wspomagająca w pewnym sensie obejmuje wszelkie sposoby porozumiewania się i zawiera w sobie pojęcie komunikacji alternatywnej.

Jak to działa?

Spróbuję to nieco rozwinąć i wyjaśnić. Jeśli osoba np. z mózgowym porażeniem dziecięcym mówi, ale jest to mowa zrozumiała tylko dla najbliższego otoczenia albo zrozumiałe są tylko niektóre słowa, to wówczas korzystamy z komunikacji wspomagającej, która ma na celu wsparcie i uzupełnienie niezrozumiałej lub jeszcze nie rozwiniętej mowy. Komunikacja wspomagająca może być wykorzystywana także w pracy z dziećmi z autyzmem, które często mówią, ale się nie komunikują. Bywa tak, że po zdobyciu umiejętności porozumiewania się w sposób komunikatywny i zrozumiały dla otoczenia, komunikacja wspomagająca bywa „odstawiana” i użytkownik posługuje się tylko mową werbalną.

Komunikacja alternatywna jest wprowadzana osobom, które są zupełnie pozbawione umiejętności mówienia. O tym sposobie porozumiewania się mówimy, gdy osoba komunikuje się bezpośrednio, czyli twarzą w twarz inaczej niż za pomocą mowy- korzysta ze znaków manualnych, graficznych, pisma, itp.

Komunikacja alternatywna i wspomagająca (AAC) coraz bardziej się rozwija. Pojawiają się nowe sposoby komunikacji, dlatego ważne jest uporządkowanie form alternatywnego porozumiewania się.

Kiedy widzicie osobę, która komunikuje się poprzez wybór, np. kartoników z narysowanymi symbolami albo wskazuje je na specjalnych tablicach tematycznych, syntezatorach mowy, komputerach, itd. to mówimy, że osoba ta korzysta z komunikacji wspomaganej (używa pomocy,która jest niejako poza daną osobą).

Jeśli natomiast spotykacie użytkownika AAC, który sam tworzy znaki (wysyła je ze swojego ciała), tzn. używa specyficznych ruchów, gestów, mruga oczami, by zasygnalizować, np. “tak”lub “nie” to wówczas mamy do czynienia z komunikacją niewspomaganą (osoba nie korzysta z dodatkowego wsparcia w postaci fizycznej pomocy do komunikacji).

Niestety na tym nie kończą się podziały komunikacji alternatywnej i wspomagającej. Myślę, że warto wspomnieć o jeszcze jednym, który odnosi się do sposobu użytkowania wybranej formy komunikacji alternatywnej oraz do roli partnera komunikacji.

Zależność czy niezależność?

Jeśli osoba korzystająca z AAC potrzebuje drugiej osoby do przetłumaczenia i ułożenia w całość wypowiedzi mówimy o komunikacji zależnej. Osoba niemówiąca zależy niejako od partnera komunikacji, który odczytuje treść komunikatu z tablicy z pojedynczymi literami, słowami,symbolami graficznymi, itp. Przetłumaczenia czy połączenia w całość wypowiedzi mogą potrzebować także osoby posługujące się znakami manualnymi.

Kiedy użytkownik AAC buduje samodzielnie całą wypowiedź mówimy o komunikacji niezależnej (osoba nie potrzebuje nikogo do tłumaczenia, jest niezależna). Osoby niemówiące mogą dokonywać tego np. za pomocą syntezatorów mowy, które są coraz  bardziej powszechne.

Mam nadzieję, że osobom, które być może po raz pierwszy słyszą o komunikacji alternatywnej i wspomagającej, choć trochę przybliżyłam temat. Czekam na pytania, komentarze, spostrzeżenia.

Bibliografia:

Grycman M., Porozumiewanie się z dziećmi ze złożonymi zaburzeniami komunikacji, Kwidzyn 2014

Tetzchner von S., Wprowadzenie do wspomagających i alternatywnych sposobów porozumiewania się,  Warszawa 2002

Views: 529