W pracy z osobami niemówiącymi można wykorzystywać pomoce niskiej i wysokiej technologii. Coraz częściej w terapii pojawiają się tablety. Z jednej strony to może być zagrożenie, z drugiej to nieoceniona pomoc w pracy z osobami z poważnymi trudnościami w porozumiewaniu się. O jednym z takich wsparć dla rozwoju w dzisiejszym poście.
Program MÓWik, bo o nim mowa to pierwsza w pełni polska proteza mowy. Przeznaczony na smartfony i tablety z ekranami dotykowymi i systemem Android pomaga w porozumiewaniu się osób, które z rozmaitych powodów (wylewy, urazy głowy, guzy mózgu, dzieci z autyzmem, zespołem Downa, z mózgowym porażeniem dziecięcym i innymi niepełnosprawnościami) nie mogą w pełni komunikować się z otaczającym środowiskiem.
Zasada działania MÓWika jest prosta: użytkownik wybiera symbole, widoczne na ekranie, a następnie urządzenie, dzięki wbudowanemu syntezatorowi mowy Ivona, wypowiada głośno wskazane słowa. Wypowiedzi mogą być wokalizowane w głosie damskim i męskim (z użyciem odpowiedniej formy (robiłam/robiłem). Użytkownik ma zatem możliwość dokonania wyboru i posługiwania się głosem adekwatnym do jego płci.
Co ważne?
Istotne cechy MÓWika to jego dostępność i funkcjonalność. Pierwsza związana jest z tym, że smartfony i tablety tanieją niemalże z dnia na dzień, są coraz bardziej powszechne i dużo osób może sobie na nie pozwolić. Inna strona dostępności to gotowość do użycia zaraz po zainstalowaniu, bez konieczności posiadania umiejętności komputerowo-technologicznych. Druga za kolei skupia w sobie różne udogodnienia. W momencie uruchomienia można pracować z wykorzystaniem zaproponowanych tablic. Oczywiście wraz z rozwojem dziecka, jego potrzebami i możliwościami można (a nawet należy) dopasować tablice tak, aby komunikacja była efektywna, ale na początku jedyną rzeczą, którą musi zrobić użytkownik tabletu jest obycie się z urządzeniem i nauczenie się korzystania z tablic, poruszania się między nimi.
Program umożliwia też dodawanie własnych symboli, obrazków i zdjęć, które mogą usprawnić komunikacją. W związku z takim ułatwieniem program pozwala na dodawanie na miejsce tablic MÓWika symboli z innych systemów komunikacji, z których korzysta użytkownik, np. Makaton, PCS, Piktogramy, Bliss i inne. Funkcjonalność programu nie kończy się jednak na tym etapie. Dzięki wirtualnej klawiaturze, osoby potrafiące pisać, mają możliwość pisania w polu dialogu. Po dotknięciu “pola dialogu” komunikat zostanie wypowiedziany na głos.
Ach ta gramatyka!
Symbole mogą być podpisywane w odpowiedniej formie gramatycznej, co sprawia, ze komunikaty osoby niemówiącej nie są poszatkowane, nie brzmią sztucznie. Jasnym jest, że nie zawsze uda się zbudować wypowiedzi piękną polszczyzną, ale tak to już jest z fleksyjnością języka polskiego. Słownictwo w programie jest ułożone tematycznie, co jest o wiele bardziej korzystne od tworzenia wypowiedzi. W ten sposób, np. w kategorii “Miejsca” znajdują się nie tylko miejsca do wyboru, ale również czynności (“idę tam”), całe zwroty, komentarze, pytania, określenia, pytania (gdzie? z kim?), które są używane w domu, na zewnątrz, w przedszkolu, na basenie.
Dostępne sa 3 poziomy tablic:
a) Dziecko 1,
b) Dziecko 2,
c) Dorosły.
Ułatwienia dostępu
Program ma sporo ustawień, które można regulować w zależności od możliwości i potrzeb użytkownika:
- zmiana wielkości symboli i podpisów,
- wymiana symboli w gotowych tablicach,
- dodawanie zdjęć,
- opóźnienie startu wypowiedzi,
- regulacja odstępów między przyciskami
- regulacja tempa wymowy,
- obsługa programu za pomocą systemu Sensor (joystick lub przycisk+kursor)- MÓWik, MÓWik PRO, MÓWik PRO PLUS, MÓWik Print,
- skanowanie automatyczne i kierowane,
- regulacja skanowania,
- obsługa programu za pomocą systemu Sensor (przycisk i/lub skanowanie).
Dostępność pozostałych ustawień możecie sprawdzić tutaj
Program może być zabrany wszędzie. Tablet wygląda stylowo, sprawia, że osoba niemówiąca nie wygląda jak przybysz z planety, gdzie mówią za pomocą ciężkich i niewygodnych komunikatorów. Nie musi się wstydzić tego, że rozmawia nieco inaczej, a dodatkowo jest bardziej interesująca chociażby dla rówieśników. Osoba z trudnościami w porozumiewaniu może dogadać się sprawnie i poprawnie nie tylko w domu czy szkole, ale także w kinie, kawiarni, restauracji itd. Wiem, bo przetestowałam na własnej skórze (tzn.na skórze moich podopiecznych,którzy kupowali znaczki na poczcie, bilety w kinie, czy zamawiali hamburgery :)).
MÓWik w praktyce
Z programu MÓWik korzystam w swojej codziennej pracy. I muszę przyznać, że jest to nieoceniona pomoc zwłaszcza w przypadku dzieciaków z grupy ekspresji językowej, doskonale rozumiejących mowę, autystyków, czy osób z zespołem Downa. Mam nadzieję, że uda mi się w przyszłości zamieszczać pomysły na zajęcia z wykorzystaniem programu oraz filmy z naszych zabaw. Obsługa tabletu dla współczesnych dzieciaków nie stanowi żadnych problemów. Jeśli idzie o poruszanie się po programie, to niektóre dzieci bardzo szybko się odnajdują: wyszukują odpowiednie kategorie, używają przycisku “wróć”, pola dialogu, przycisku kasowania. Dla innych jest to nieco dłuższa droga, co wynika ze słabszych możliwości percepcyjnych, ale po licznych powtórzeniach, przypomnieniach mogę z radością obserwować, np. jak po niechcianej wypowiedzi dziecko kasuje, wraca do innej tablicy i odszukuje to, co rzeczywiście chciało powiedzieć. Bardzo często zdarza mi się, że dzieci próbują powtarzać za programem. Nieraz już wzruszałam się na zajęciach, kiedy użytkownik podskakując z radości prawie do sufitu, z błyszczącymi ze szczęścia oczami odkrywał, że obrazki “mówią”, przekazują znaczenie i wywołują moją reakcję! To jest własnie moc komunikacji, moc słów!
Sami się nic nie zrobi
Jak w przypadku każdego systemu duży wpływ na pracę z programem ma także zachęta i obecność bliskich, którzy mogą wspierać użytkownika, np. poprzez wybieranie tablic, które są związane z tematyką danej rozmowy. Na początku to dorośli powinni modelować rozmowy z wykorzystaniem programu, aby dziecko mogło dostrzec jego przeznaczenie.
Aby dziecko bardziej kojarzyło tablet z urządzeniem do komunikacji, a nie np. do oglądania filmów, sądzę, że dobrze jest zminimalizować ilość ikonek, nie instalować gier i ograniczyć dostęp do niektórych funkcji tabletu. W innym wypadku program będzie traktowany jak kolejna zabawka. Dlatego na początku należy to wszystko wyważyć. Oczywiście nie wszystkie dzieci tak mają, ale tylko sygnalizuję problem.
Tutaj znajdziecie film prezentujący sposób działania programu. Niestety z tymczasowych przyczyn technicznych, ja nie mogę zamieścić swoich filmów, ale mam nadzieję, że niebawem się pojawią.
Jestem bardzo ciekawa, co myślicie o tablecie w terapii, o programie MÓWik? Korzystacie? Zapraszam do wymiany pomysłów na wykorzystanie tabletu w terapii,podzielenia się doświadczeniami. Jeśli macie pytania, piszcie:)
Views: 1212