Po dłuższej przerwie, czas na nowy wpis. Tym razem pochylam się nad tematem mowy, języka i komunikacji. Proste wyjaśnienie, jak rozwijają się poszczególne umiejętności, jak na siebie wpływają. Celem mojego pisania jest przybliżanie i oswajanie z AAC, tak, by z każdą rozmową, wpisem zmieniać nastawienie do AAC i przyjmować je nie jako coś dziwnego, ostatecznego, naukę obrazków, ale by było to rozumiane jako NAUKA JĘZYKA. Wsparcie osoby ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi w nabywaniu umiejętności komunikacyjnych, ale i językowych. Zatem zaczynamy!
Mowa-co to?
Mowa to oddech, głos, ruchy warg, języka, żuchwy współpracujące tak, aby wyrazić, co myślimy i czego chcemy. Mowa powstaje poprzez łączenie dźwięków w określony sposób, z określoną melodią i rytmem. Kiedy koordynacja mowy jest prawidłowa-mowa jest łatwa do zrozumienia (zrozumiała). Kiedy koordynacja mowy nie działa tak, jak należy-mowa jest trudna do zrozumienia lub może w ogóle się nie rozwijać.
Jak rozwija się mowa?
Mowa rozwija się tak, jak każda umiejętność nabywana przez dziecko- powoli, stopniowo, krok po kroku, gdy dziecko jest otoczone przez dźwięki języka ojczystego wypowiadane przez członków rodziny. Dziecko zaczyna głużyć, a później gaworzyć. Bawi się dźwiękami, które później staną się słowami. Jako maluszki dzieci uczą się w zabawie poprzez bycie w naprzemiennej interakcji z rodzicem. Obserwując, słuchając i odkrywając świat, dzieci uczą się naśladować dźwięki i sekwencje dźwięków i ok. 12-14 miesiąca zaczynają budować swoje pierwsze słowa.
Niektóre spółgłoski- p, b, m, n, t, d, k,g- produkuje się łatwiej i wcześniej, podobnie jak samogłoski a, e,i,o,u. Dzieci ich używają i powoli, z czasem zaczynają łączyć je w proste dźwięki (spółgłoska, samogłoska, np. ta, ma). Wraz z rozwojem dziecko staje się zdolniejsze do tworzenia wypowiedzi na kształt słów i łączenia ich ze sobą. Stają się one coraz bardziej podobne do wypowiedzi osób dorosłych,. Oczekuje się, że przed ukończeniem 5 roku życia dziecko będzie w pełni zrozumiałe przez innych.
Co się dzieje, gdy mowa nie rozwija się tak, jak powinna?
Czasami na wpływ rozwoju mowy mają urazy okołoporodowe. Mogą one spowodować uszkodzenia w jednym lub kilku miejscach odpowiedzialnych za koordynację procesu powstawania mowy. Wówczas może ona być zupełnie niedostępna dla komunikacji albo niewystarczająca w celu zaspokojenia codziennych potrzeb człowieka. Co może mieć wpływ na zaburzenia mowy? Apraksja, dyzartria, anartria, mutyzm, zaburzenia wynikające ze spektrum ASD. Wyzwania te wpływają na koordynację mowy na jeden lub więcej sposobów. Skutkują brakiem mowy lub mową, która jest tymczasowo albo długoterminowo niezrozumiała dla innych osób.
Jak wspierać rozwój mowy?
Wiadomo, odpowiednio dobrana terapia logopedyczna dostosowana do potrzeb i możliwości dziecka. Gdy rozwój mowy werbalnej idzie powoli z niewiadomych przyczyn warto wesprzeć się interwencją AAC. Jak najwcześniej! Nie czekać, nie martwić się, że to ostatnia deska ratunku, bo to jest ogromna szansa! Szansa na zdjęcie stresu, wyrażenie siebie, budowanie autonomii i niezależności, rozwijanie i budowanie języka i kompetencji komunikacyjnej.
Komunikacja wspomagająca może być cenna zarówno dla osób które posługują się mową, jak i dla tych, którzy nie posiadają tej umiejętności. AAC wspiera gdy:
MOWA SIĘ NIE POJAWIA– poprzez wsparcie urządzeń wysokiej i niskiej technologii (komunikatory, książki do komunikacji).
MOWA JEST OBECNA, ale jest trudna do zrozumienia-poprzez nauczanie strategii do ulepszenia komunikacji zwłaszcza z osobami, które są mniej zaznajomione z danym stylem mowy i nie rozumieją komunikatów.
MOWA JEST OBECNA, ale ograniczona-poprzez wsparcie w zakresie nauki języka i rozwijania go. W sytuacji, gdy mowa werbalna nie ma szans na rozwinięcie się.
MOWA JEST OBECNA i ROZWIJA SIĘ, ale w pewnych sytuacjach osoba ma trudności z koordynacją i mową werbalną, np. w dużym stresie, z powodu zaburzeń sensorycznych, fizycznych, z powodu lęku.
Wielu samo rzeczników osób w spektrum potwierdza, że AAC w pewnych trudnych sytuacjach jest dla nich koniecznością, bo nie są w stanie skomunikować się werbalnie.
Zachęcam zatem do popatrzenia na AAC nie tylko jako na naukę obrazków, symboli, korzystania z nich itd, ale jako na NAUKĘ JĘZYKA i wspieranie KOMPETENCJI KOMUNIKACYJNEJ. Komunikacja wspomagająca jak sama nazwa wskazuje ma wspomagać mowę, która się rozwija nieco wolniej, nie jest do końca zrozumiała. Nie warto czekać, warto działać! O wczesnej interwencji AAC wpis także się pojawi. Jestem w fazie przygotowania. 🙂
Dziecko najlepiej wspierać w zabawie i poprzez zabawę! Zatem zachęcam do pobrania BEZPŁATNEGO EBOOKA z przykładowymi zabawami rozwijającymi bazowe umiejętności komunikacyjne!
KLIKNIJ NA OBRAZEK I ODBIERZ SWÓJ PREZENT!
Dużo MOCy!
Bibliografia i netografia:
Materiały własne- szkoleniowe
Cieszyńska R., Korendo M., Wczesna interwencja terapeutyczna, 2007
Views: 605